Retrato da avoa da artista @rosaliadiazcreativa


         En internet sitúan esta pandemia no 1957. Eu, que nacín no 48, sei que a pasei nas Casas Baratas, paraíso perdido do que me arrincaron brutalmente un ano despois, na medida que podo agarrarme a esa certeza, cando andaba por cumprir ou cumprira xa, os dez anos. Renuncio, por suposto, a calquera tecnicismo; aquí non estamos para iso, pero a acometida daquel virus de entón podería equipararse ao demoledor envite contra todas as soberbias que agora mesmo padecemos. Non foi tan letal como está sendo esta, pero tombou, en dous embates consecutivos, unha elevadísima porcentaxe da poboación mundial, cos conseguintes efectos negativos para as rutinas sociais e, -como non?!,  había ser doutro xeito…-, para a economía. Porque, polo que parece, todas as masacres, sexa cal for a súa causa, acaban medíndose en termos económicos.

         O casarón alpino -como denomina un bo amigo aos chalés das Casas Baratas- no que viviamos -no que eu nacín, igual que outros sete dos meus irmáns- acabou convertido nun auténtico hospital de campaña. Non podo asegurar o dato, pero en 1957 facía eu os nove anos e poderiamos ser xa dez dos trece irmáns que chegamos a ser.

         A xente que teña menos de cincuenta -non sei se o corte é o máis definitorio; deixémolo aí- quizais non poida entendelo, nin sequera imaxinalo. Aqueles tempos nada teñen que ver, en ningún sentido, cos que agora vivimos. (Aínda que, é verdade, non podemos negalo, algunhas sombras funestas axítense enchidas de malignidades ao fondo da caverna). Eran tempos de estreituras, de tendeiros que vendían ao fiado e apuntaban nunha libretiña as débedas dos seus clientes que lles pagaban cando e como podían, de médicos domiciliarios que moitas veces non só non cobraban, senón que deixaban uns billetes debaixo da almofada do enfermo, de irmáns que compartían cama e herdaban a roupa uns dos outros -xa vos falarei da figura inestimable das costureiras- , de xogos malabares para encher os pratos dúas veces cada día… Á marxe de calquera outra consideración, téñase en conta que España se mantivo en estado de guerra ata 1948 e que o racionamento sobrevoou , teimudo, estraperleiro e cativo, a fame e as carencias de case todo aquilo que outorga dignidade, ata 1952. A Ave Fénix renace das súas cinzas… na mitoloxía. A realidade foi que por estes pagos deixados da man de Deus -aínda que a Deus metíannolo con calzador en todas as circunstancias das nosas vidas- non houbo nin Plan Marshall nin milagre alemán.

         Todos os meus irmáns foron caendo infectados polo virus asiático. Daquela chamárono, se non me informei mal, H2N2. Todos caeron. Algún, mesmo recaeu. Eu non sei por onde se infiltraban os comentarios, pero lembro moi ben que se dicía que as recaídas dotaban de maior malignidade aquela gripe que estaba padecendo gran parte do mundo á vez. Houbo un momento no que só resistiamos os nosos pais, a miña irmá Marijé -triste paradoxo de resistencia; logo habería ser a primeira en deixarnos, presa do cancro, con tan só cincuenta e sete anos- e mais eu. Aguantamos varios días por encima dos demais sen que a pandemia nos vencese. Confeso que me sentía orgulloso da miña fortaleza. A nosa nai, cada mañá logo de almorzar, botábanos fóra, a aqueles espazos repentinamente rurais que lambían as mesmas portas da nosa casa e que, con todo, non chegaban a constituírse en arrabalde. Eran, máis ben, como unha terra de ninguén, unha fronteira a conquistar entre unha cidade provinciana, afectada de raquitismo e crecemento lento, e os barrios de aluvión desordenado que constituían, eles si, arrabaldes aos que se miraba con receo, cando non con temor. E alí a miña irmá e mais eu xogabamos, case sen control, cunha permisividade profiláctica por parte da nosa nai, que perseguía manternos o maior tempo posible afastados do contaxio.

         O noso pai tamén caeu.

         A miña irmá e eu xogabamos sós. Non se movía unha alma en todas as Casas Baratas. Aquel virus non necesitou ningunha orde de confinamento. El só encargouse de confinarnos un a un nas nosas casas. Por aquel entón eu non coñecía á que, andando o tempo, había ser a miña muller. Contoume que os seus pais mandárona, a ela e aos seus irmáns, cos seus avós a Begonte e o virus non os alcanzou. Díxome que foi unha estratexia que seguiron fronte a outros ataques similares ou moitísimo peores. Xa vos advertín de que eran tempos de moita cruel impiedade, para todos, si, pero sempre cun maldito plus de agresividade para a infancia.

         Lembro unha anécdota de antes de que o noso pai se contaxiase. Ocorreu mentres comiamos ao mediodía os catro resistentes. Comiamos na habitación do piano -na casa había un piano, xa vos contarei historias daquel piano negro con pianola- coas persianas baixadas e a habitación escurecida e fresca. Recordo que ía moi bo tempo; a epidemia debeu chegar ata nós a finais da primavera ou, talvez, en pleno verán. As persianas, exteriores, de lamas de madeira, podíanse empuxar cara a fóra e formaban unha rampla térmica. Catro persoas á mesa. Un matrimonio e dous fillos. A nosa nai, nai de nove ou dez fillos aos seus trinta e nove anos, fixo un comentario -morriñosa, quizais, pola urxencia melancólica dunha situación tan abafante?- sobre como sería a súa vida, a de todos nós, en realidade, se a familia fose así. Supoño que non o puido evitar. Máis aló de ocasionais crises sanitarias, a súa realidade tivo que ser, en efecto, abafadora. Abafadora, si, por moita felicidade que lle proporcionásemos os seus fillos. Nunca esquecín aquel momento, e xa que estamos recordando, deixemos que forme parte do recordo.

         Unha mañá levanteime con calafríos, posuído polo destempero. A nosa nai mandoume á cama. Aquela mesma noite o virus asiático capturou a Marijé. E eu, confésovolo, sentinme moi decepcionado por non ser o último en caer. Era a miña meta naqueles días, ser o que máis tempo resistise ao virus.

         Ese era o panorama. Todos encamados, con febre e padecendo os síntomas, fosen os que fosen, que carrexase aquela gripe invasora. Todos. É dicir, dez ou once persoas, case todas nenos, esparexidas por unha e outra habitación, nun despregue inesperado de camas individuais. Se eu tiña nove anos, o maior dos meus irmáns tería quince e o máis novo podería ter un ou dous. Despregáronse camas turcas ou camas moble, como se lles chamaba tamén, -alguén saberá hoxe do que falo?- que, por algunha razón de loxística familiar, era común que houbese en todos os fogares. A habitación dos nosos pais era unha desas amplas estancias que chaman italianas, dividida en dúas por un arco central. Eles ocupaban a metade. Á altura do arco colgaba unha cortina e na outra metade colocáronse as turcas. Recordo, como non o vou recordar!, as miñas noites de semiinsomnio e angustia, aterrado baixo os cobertores do meu leito naquela sorte de lazareto pola proximidade de 1960. Dicíase que nese ano o Papa abriría o terceiro segredo de Fátima e que sobreviría a fin do mundo. A relixión que envorcaban sobre nós daquela, inmunda e aleivosamente ancilar dun poder xurdido da guerra civil, sen outra ética que o quebranto das vontades e a colonización das conciencias, a que nos obrigaban a tragar, a que colaboraba na destrución de calquera capacidade de autoconsciencia e xa non digamos de crítica ante a organización social que se impoñía, era unha relixión baseada na conversión polo medo, cando non polo puro terror. Deicidio, pecado, morte e inferno. Non había máis Deus que o Deus Xuíz, implacable, e Cristo só era o Cristo ensangrentado e violento que Unamuno retratou nun poema desgarrado ditado pola súa non fe inasumida e que non tardou moito en rectificar con outro moito máis doce e salutífero, parece que porque el mesmo arrepiou co seu delirium tremens relixioso ateigado das horribles visións que proxectaba a Igrexa. Todos caemos derrotados polo virus H2N2. Un detrás doutro ata converter o famoso chalé alpino nun auténtico hospital de campaña. Todos menos a nosa nai. A nosa nai atravesou en pé, sen dobregarse nunca, nin ante o virus, nin ante o decaimento dos seus ósos e os seus músculos, nin ante a canseira extrema que, seguro, tivo que soportar, todo o tempo que durou a epidemia. Logo souben que ela tamén estivo infectada. Coidou de todos nós coa gripe asiática ao lombo, sosténdose pese á febre, aos malestares, aos calafríos que aos demais tíñannos postrados, soportándoo todo a base de aspirinas.

         A nosa nai, en primeira liña de maternidade, de afouteza feminina, nn só durante a pandemia da gripe asiática, non: durante toda a súa vida.

         Deixade que lle dedique a ela este recordo.